2023 жылдың қаңтарынан бастап елімізде зейнетақы мен жәрдемақы қалай өседі?

Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі Қазақстанда 2023 жылы зейнетақы, мүгедектік бойынша жәрдемақы, атаулы әлеуметтік көмек, жұмысынан айырылған жағдайда төленетін төлемдер мен асыраушысынан айырылу бойынша жәрдемақылардың мөлшері қалай өзгеретінін түсіндірді, - деп хабарлайды teznews.kz порталы.

Зейнетақы төлемдері

"2023-2025 жылдарға арналған республикалық бюджет туралы" ҚР Заңына сәйкес 2023 жылғы 1 қаңтардан бастап зейнетақының ең төменгі мөлшері (ынтымақты + базалық) 77 417 теңгені құрайды, оның ішінде ынтымақты зейнетақының ең төменгі мөлшері – 53 076 теңге, базалық зейнетақының ең төменгі мөлшері – 24 341 теңге.

Мүгедектік бойынша жәрдемақы

"Мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақылардың мөлшері мүгедектіктің тобына және себебіне, сондай-ақ тиісті қаржы жылына арналған республикалық бюджет туралы заңда белгіленген ең төменгі күнкөріс деңгейіне байланысты.

Қазіргі уақытта жалпы аурудан мүгедектік бойынша жәрдемақы мөлшері бірінші топ – 71 787 теңге, екінші топ – 57 206 теңге, үшінші топ – 38 885 теңге, 2023 жылдың 1 қаңтарынан бастап мүгедектік бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақы мөлшерінің өзгеруіне байланысты 8,5 пайызға ұлғайтылады, - деді министрлік.

Мәселен, ведомствоның мәліметінше, жалпы ауруға шалдыққан бірінші топтағы мүгедектік бойынша жәрдемақы мөлшері 77 889 теңгені, екінші топтағы мүгедектік бойынша 62 068 теңгені, үшінші топтағы мүгедектік бойынша 42 190 теңгені құрайтын болады.

Жаңа туған нәресте үшін төлемдер

Бала туғанға дейінгі екі жылда әлеуметтік сақтандыру жүйесіне 6 айдан аз уақыт қатысқан ата-ана жұмыс істемейтін адамдармен қатар республикалық бюджеттен төленетін бала күтімі бойынша мемлекеттік жәрдемақы алады. Декретке дейін жұмыс істеген әйелдердің бала күтіміне байланысты алатын ай сайынғы әлеуметтік төлемі бөлек есептеледі. Яғни, кейінгі 2 жыл ішіндегі жалпы табысты 24 айға бөліп, мемлекет бекіткен 0,4 коэффициентке көбейтіп, одан шыққан сомадан 10% зейнетақы жарнасын алып тастау керек.

Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігінің мәліметіне сәйкес, бала тууға байланысты берілетін бір реттік жәрдемақының бекітілген мөлшері бірінші, екінші және үшінші балаға – 38 АЕК немесе 131 100 теңгені құраса, төртінші және одан кейінгі балаға – 63 АЕК немесе 217 350 теңгені құрайды. Ал отбасыда егіз, үшем, төртем дүниеге келсе, бір реттік мемлекеттік жәрдемақы әр сәбиге жеке төленеді.

Бала күтімі бойынша жәрдемақы
Ведомствоның мәліметінше, қолданыстағы заңнамаға сәйкес, жұмыс істемейтін ата-аналарға берілетін жәрдемақы мөлшері:

бірінші балаға – 5,76 АЕК, немесе 2022 жылы 18 317 теңге, 2023 жылғы 1 қаңтардан бастап – 19 872 теңге;
екінші балаға – 6,81 АЕК, немесе 2022 жылы 21 656 теңге, 2023 жылғы 1 қаңтардан бастап – 23 495 теңге;
үшінші балаға – 7,85 АЕК, немесе 2022 жылы 24 963 теңге, 2023 жылғы 1 қаңтардан бастап – 27 083 теңге;
төртінші және одан да көп балаға – 8,90 АЕК, немесе 2022 жылы 28 302 теңге, 2023 жылдың 1 қаңтарынан бастап – 30 705 теңге.
Бұл ретте ведомство 2023 жылдың 1 қаңтарынан бастап Мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру қорынан бала күтімі бойынша жәрдемақы мен бала күтімі бойынша әлеуметтік төлемді төлеу мерзімі бір жылдан 1,5 жылға дейін ұзартылатынын еске салды.

Атаулы әлеуметтік көмек
Еңбек министрлігінің мәліметі бойынша, АӘК алуға Қазақстан азаматтары, елде тұрақты тұратын қандастар, босқындар, шетелдіктер және азаматтығы жоқ адамдар жан басына шаққандағы орташа табысы белгілі бір аймақтағы кедейлік шегінен аспайтын азаматтар құқылы.

«Сондықтан әрбір нақты отбасы үшін АӘК тағайындалған сомасының мөлшері жиынтық табысқа және кедейлік шегінің мөлшеріне байланысты жеке анықталады», - деді министрлік.

Мемлекеттік қолдау шаралары кешенді түрде жүзеге асырылады және мыналарды қамтиды:

• көп балалы аналарды қолдау, оның ішінде шартсыз түрде берілетін ақшалай төлем;
• отбасының әрбір мүшесіне ақшалай түрде берілетін АӘК;
• заттай түрде ұсынылатын АӘК алушылар қатарындағы балалар үшін кепілдендірілген әлеуметтік пакетті ұсыну.

«Осыған байланысты, жаңа форматтағы АӘК тағайындау шарттары мен оның ерекшеліктерінің өзгеруі материалдық қолдау алу мүмкіндігін нашарлатпайды немесе тарылтпайды, керісінше, мұқтаждарды толық қамтуды қамтамасыз етеді, соманы ұлғайтады. 2022 жылғы 1 қарашадағы жағдай бойынша АӘК-тің орташа мөлшері 6655 теңгені құрайды. 2023 жылға орташа сома 9 900 теңге болады деп болжануда», - деп толықтырды министрлік.

Жұмыс жоғалту кезіндегі төлем
Ведомствоның мәліметінше, Мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру қорынан жұмысынан айырылғаны үшін төленетін әлеуметтік төлем міндетті әлеуметтік сақтандыру жүйесіне қатысушыға жұмыспен қамту орталығында жұмыссыз ретінде тіркелген күннен бастап тағайындалады.

Жұмысынан айырылғаны үшін төленетін әлеуметтік төлем мөлшерінің ұлғаюы 2023 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша автоматты түрде жүзеге асырылатын қолданыстағы алушыларға да әсер етеді.

Асыраушысынан айырылған жағдайда төленетін жәрдемақы

Қазақстанда асыраушысынан айырылған жағдайда төленетін мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақылардың мөлшері қайтыс болған асыраушысының асырауындағы адамдардың санына, сондай-ақ ең төменгі күнкөріс деңгейіне байланысты.

Сонымен, ведомствоның мәліметінше, қазіргі уақытта асыраушысынан айырылған жағдайда берілетін мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақы мөлшері:

отбасының бір еңбекке жарамсыз мүшесі болған жағдайда – 0,86 ПМ (32 155 теңге) мөлшерінде;
екеуі болса – 13,49, немесе отбасының барлық еңбекке жарамсыз мүшелеріне 55 710 теңге;
үшеуі болса – 13,85 PM, немесе отбасының барлық еңбекке жарамсыз мүшелеріне 69 170 теңге;
төртеуі болса – 13,96 PM, немесе отбасының барлық еңбекке жарамсыз мүшелеріне 73 283 теңге;
бес болса – 14.03, немесе отбасының барлық еңбекке жарамсыз мүшелеріне 75 900 теңге.
отбасының алты және одан да көп еңбекке жарамсыз мүшелері болған жағдайда әрқайсысына төленетін жәрдемақы мөлшері 14.11-ге тең үлеспен есептеледі - 78 891 теңге.
Ең төменгі күнкөріс деңгейінің артуына байланысты асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақы мөлшері инфляция деңгейіне – 8,5 пайызға ұлғайтылады,- деп толықтырды министрлік.

Яғни, 2023 жылдың 1 қаңтарынан бастап асыраушысынан айырылған жағдайда төленетін жәрдемақы мөлшері:

отбасының бір еңбекке жарамсыз мүшесі болған жағдайда – 0,86 ПМ, немесе 34 888 теңге мөлшерінде;
екеуі болса – 13,49, немесе отбасының барлық еңбекке жарамсыз мүшелеріне 60 445 теңге;
үшеуі болса – 13,85 PM, немесе отбасының барлық еңбекке жарамсыз мүшелеріне 75 049 теңге;
төртеуі болса – 13,96 PM, немесе отбасының барлық еңбекке жарамсыз мүшелеріне 79 512 теңге;
бес болса – 14,03, немесе отбасының барлық еңбекке жарамсыз мүшелеріне 82 352 теңге.
Сондай-ақ, атап өтілгендей, алты және одан да көп еңбекке жарамсыз отбасы мүшелері болса, әрқайсысына төленетін жәрдемақының мөлшері 85 597 теңгеге тең үлеспен есептеледі.